"हिप्नोटिझम म्हणजे जादू नव्हे – गैरसमजुती दूर करून खरी माहिती जाणून घ्या!"

हिप्नोटिझम म्हणजे काय? फसवणूक नव्हे, तर मानसशास्त्रीय उपचार.

हिप्नोटिझम या शब्दाचा उच्चार केला की आपल्या मनात एक विचित्र चित्र उभं राहतं

    हिप्नोटिझम (Hypnotism) म्हणजे मानसशास्त्रीय स्थिती ज्यामध्ये व्यक्तीची एकाग्रता, सजगता आणि सूचनांना प्रतिसाद देण्याची क्षमता अधिक असते. ही झोपेसारखी स्थिती असते, पण ती पूर्णपणे जागरूक असून फक्त सूचनांवर लक्ष केंद्रित केलेले असते.

      एखादा जादूगार समोर बसलेल्या व्यक्तीला बघत बघत "तू आता झोपतोस", आणि समोरची व्यक्ती बेशुद्ध होते. मग ती व्यक्ती काहीही करते, जणू तिच्यावर नियंत्रण गमावलेलं असतं. पण हे चित्र पूर्णतः चुकीचं आहे. हिप्नोटिझम म्हणजे जादू नव्हे, तर मानसशास्त्रीय प्रक्रियेद्वारे मनाचा प्रभावी वापर आहे

हिप्नोटिझमबाबत सामान्य गैरसमजुती (भय आणि अफवा) /  हिप्नोटिझमबद्दल पसरलेले गैरसमज (Myths vs Truth)

1. लोकांना वाटते – हिप्नोटिझम म्हणजे वशिकरण

हे पूर्णतः चुकीचे आहे. हिप्नोटिझम हा मानसशास्त्राशी संबंधित आहे, जादूटोणा किंवा कंट्रोल करण्याची कला नाही. व्यक्तीची संमती आणि सहयोगाशिवाय कोणीही त्याला हिप्नोटाइज करू शकत नाही.

हिप्नोटिझमध्ये कोणालाही जबरदस्तीने काही करता येत नाही. तो व्यक्ती स्वतःहून सहयोग करत असेल तरच प्रक्रिया यशस्वी होते.

2. हिप्नोटिझ झाल्यावर व्यक्ती आपले भान हरवते

हिप्नोटिक ट्रान्समध्ये व्यक्ती पूर्णपणे सजग असते. तिच्या इच्छेविरुद्ध काहीही घडू शकत नाही.

 तुम्ही जागरूक असता. तुमचं मेंदू फक्त शांत आणि सूचनांना खुलं झालेलं असतं.

3. हिप्नोटिझ म्हणजे मानसिक धोका

हिप्नोथेरपी ही एक मान्यताप्राप्त मानसोपचार पद्धत आहे जी तणाव, भीती, व्यसन, निद्रानाश, आत्मविश्वास यासाठी वापरली जाते.

हिप्नोथेरपी ही मानसोपचार तज्ज्ञांकडून दिली जाणारी वैद्यकीय प्रक्रिया आहे. ती जगभरातील अनेक रुग्णालये व मानसोपचार केंद्रांमध्ये वापरली जाते.

हिप्नोटिझम म्हणजे नेमकं काय?

हिप्नोटिझम ही एक मानसिक स्थिती आहे, ज्यामध्ये व्यक्ती अत्यंत एकाग्र झालेली असते आणि बाह्य जगापासून थोडी दूर गेलेली असते. अशा वेळी ती सकारात्मक सूचना (Positive Suggestions) अधिक प्रभावीपणे स्वीकारते. या प्रक्रियेला "Hypnotherapy" असं म्हणतात, जी मानसोपचारातील एक मान्यताप्राप्त पद्धत आहे

हिप्नोटिझमचे फायदे

• तणाव कमी करणे – 
• मानसिक शांती आणि शरीरातील तणाव दूर करतो.
• हिप्नोथेरपीमुळे मेंदूतील तणाव निर्माण करणारे हार्मोन्स कमी होतात आणि व्यक्ती मानसिकदृष्ट्या शांत होते
• वजन कमी करण्यासाठी मदत – 
• अन्न सेवनाच्या सवयींवर नियंत्रण मिळवण्यात मदत करते.
• धूम्रपान / व्यसनमुक्तीसाठी उपयोगी
• स्मोकिंग, मद्यपान, ओव्हरइटिंगसारख्या सवयींवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी हिप्नोटिझम उपयुक्त ठरतो.
• झोपेच्या त्रासावर उपाय (Insomnia)
• अनिद्रा किंवा चुकीच्या झोपेच्या पद्धती सुधारण्यासाठी सकारात्मक सूचनांचा वापर केला जातो.
• स्वतःबद्दल आत्मविश्वास वाढवतो-
• ज्यांना स्टेज फ्राईट, सामाजिक लाज वाटते त्यांच्यासाठी हिप्नोथेरपी फारच फायदेशीर ठरते.

• फोबिया (भीती) कमी करणे – 
• उंची, अंधार, पाण्याची भीती यावर प्रभावी उपाय.
• भूतकाळातील आघातांवर उपाय (Past Trauma Healing) / PTSD
• ज्यांना भूतकाळातील मानसिक धक्के सहन झाले आहेत, त्यांच्यासाठी ही थेरपी मन:शांती निर्माण करते.

हिप्नोटिझम कसा केला जातो? /  हिप्नोटिझमची प्रक्रिया कशी असते?

• Pre-talk (संपर्क): रुग्णाशी बोलून त्याच्या गरजा समजून घेतल्या जातात
• Relaxation: रुग्ण शांत बसतो/झोपतो.आरामदायी वातावरणात रुग्णाला शरीर आणि मन शांत ठेवायला सांगितले जाते
• Focus: एक गोष्ट किंवा आवाजावर लक्ष केंद्रित करायला सांगितले जाते.
• Suggestion: सकारात्मक सूचनांद्वारे मेंदूवर परिणाम केला जातो.
• Awakening: ट्रान्समधून बाहेर आणले जाते.  / रुग्णाला जागरूक स्थितीत परत आणलं जातं.

ही प्रक्रिया प्रशिक्षित हिप्नोथेरपिस्टद्वारे केली जाते.

हिप्नोटिझमची मानसिक स्थिती कशी असते?

• संपूर्ण झोप नसते, पण मेंदू विश्रांतीच्या अवस्थेत जातो.
• बाह्य आवाज कमी जाणवतो, पण सूचनांकडे लक्ष अधिक असतं.
• व्यक्ती सजग असते – तिची इच्छा असेल तरच ती काहीही करते.

हिप्नोटिझमबाबत कायद्यात काय? हिप्नोटिझम कायदेशीर आहे का?

    होय. भारतासह अनेक देशांमध्ये हिप्नोथेरपी ही एक वैद्यकीय मान्यताप्राप्त उपचारपद्धत आहे. मात्र, ती फक्त प्रशिक्षित आणि प्रमाणित मानसोपचार तज्ज्ञांकडून केली पाहिजे. भोंदू किंवा स्वयंघोषित ‘हिप्नोटायझर’ यांच्यापासून दूर राहणे महत्त्वाचे.

    भारतासह अनेक देशांमध्ये हिप्नोथेरपी ही वैध वैद्यकीय सेवा आहे. मात्र, फसवणूक करणारे बाबाजी किंवा स्वयंघोषित 'हिप्नोटायझर' यांच्यापासून सावध राहणे आवश्यक आहे

कोण करू शकतो हिप्नोथेरपी?

• फक्त प्रशिक्षित आणि मान्यताप्राप्त मानसोपचारतज्ज्ञ.
• डॉक्टर किंवा सायकोलॉजिस्ट ज्यांना हिप्नोथेरपीचं सर्टिफिकेशन आहे.

खऱ्या उपचारासाठी योग्य हिप्नोथेरपिस्ट कसा ओळखावा?

• त्यांच्याकडे मानसशास्त्र / सायकोथेरपीचं शिक्षण आहे का बघा.
• हिप्नोथेरपीचा अनुभव आणि प्रमाणपत्र विचारून घ्या.
• त्यांच्या क्लिनिकचा किंवा हॉस्पिटलचा तपास करा.
• उपचारांबद्दल स्पष्ट माहिती आणि बिल मिळते का, हे बघा.

हिप्नोटिझम हे भय नव्हे – ते एक मानसशास्त्रीय साधन आहे!

• लोकांच्या मनात भीती निर्माण झाली आहे कारण: 
• समाजात यावर योग्य माहितीचा अभाव. 
• चित्रपटांत दाखवलेली अतिरेकी दृश्ये अंधश्रद्धा व अफवा गैरप्रचार.

या सगळ्यामुळे लोक हिप्नोटिझमबद्दल गोंधळलेले असतात आणि भीती वाटते. पण प्रत्यक्षात हिप्नोटिझम ही मेंदूच्या शक्तीचा शास्त्रीय वापर आहे.

मात्र, सत्य हेच की हिप्नोटिझम हे "Control" नसून "Cooperation" वर चालते. तुमच्या मनाला शांत करून, सकारात्मकता भरून देण्यासाठी ते वापरले जाते.

हिप्नोटिझम म्हणजे समजूतदारपणाचं साधन!

    हिप्नोटिझम म्हणजे फसवणूक नव्हे. तो शास्त्रावर आधारित, मानसशास्त्रीय आणि वैद्यकीय पद्धत आहे. आपल्या मनाची शक्ती वापरून शरीर, सवयी, भावना आणि आरोग्य सुधारण्यासाठी हिप्नोथेरपीचा वापर केला जातो.

मनाचं आरोग्य सुधारा – सजगपणे, शास्त्रावर विश्वास ठेवून!

भीतीच्या कल्पना दूर करा आणि योग्य तज्ज्ञांच्या सल्ल्याने हिप्नोटिझमचा उपयोग करून घ्या.

हिप्नोटिझम हे वैज्ञानिक आधार असलेली, मानसिक आरोग्यासाठी फायदेशीर अशी प्रक्रिया आहे. भीतीने किंवा अज्ञानामुळे त्यापासून दूर राहणे चुकीचे आहे. अंधश्रद्धा बाजूला ठेवा आणि योग्य तज्ञाच्या सल्ल्याने त्याचा उपयोग करून घ्या.

मि एक नाव सुचवत आहे. हिप्नोथेरपिस्ट एस. के. नांदेडकर सर ( 9850170936 ) ज्यांचा या क्षेत्रांतील दांडगा अनुभव आहे.